ارتباط بین چاقی و سنگ کلیه چیست؟ (بررسی عمیق این ارتباط)

سنگ کلیه یک مساله بسیار رایج در جامعه امروزی است و افراد زیادی را نیز درگیر خود می کند. از طرفی چاقی نیز عمده ترین مشکل انسان های مدرن است و می تواند تأثیرات گسترده ای بر سلامت ما داشته باشد. در این مقاله، تلاش شده تا ارتباط بین این دو مشکل شایع را بررسی کرده و ببینیم چاقی چطور می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.

شناخت بیماری سنگ کلیه و چاقی

قبل از اینکه ارتباط چاقی و سنگ کلیه را بررسی کنیم، ابتدا با مفهوم سنگ های کلیوی و چاقی به صورت جداگانه آشنا شوید:

سنگ کلیه چیست؟

سنگ های کلیه توده های جامدی هستند که در بخش های مختلف کلیه تشکیل می شوند. این سنگ ها زمانی تشکیل می شوند که مواد خاصی در ادرار (مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک) به شدت غلیظ می شوند و به مرور زمان بزرگتر و بیشتر شده و علایمی ایجاد می کنند.

انواع مختلفی از سنگ کلیه وجود دارد که شناخته ترین انوان آن شامل سنگ های کلسیمی، سنگ های اسید اوریکی، سنگ های استروویت و سنگ های سیستین می باشد. هر نوع از این سنگ ها ترکیب منحصر به فرد خود را دارد و می تواند در اندازه و شکل متفاوت باشد.

سنگ کلیه می تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد شود:

• استعداد ژنتیکی
• کم آبی بدن
• برخی بیماری های
• عادات غذایی نادرست

علائم سنگ کلیه نیز معمولا شامل موارد زیر است:

• درد شدید در پشت یا پهلو
• وجود خون در ادرار
• تکرر ادرار
• و ناراحتی در هنگام ادرار

درک بیشتر چاقی

برای اینکه بتوانید ارتباط بین چاقی و سنگ کلیه را متوجه شوید اجازه دهید کمی هم درباره مساله چاقی توضیحاتی ارائه دهیم. چاقی در واقع یک وضعیت پیچیده است که با تجمع بیش از حد چربی در بدن مشخص می شود.

زمانی که شاخص توده بدنی یک فرد برابر با ۳۰ و بیشتر از آن باشد گفته می شود که شخص دچار چاقی است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، چاقی در سراسر جهان به ابعاد اپیدمی رسیده است و بیش از ۶۵۰ میلیون بزرگسال چاق هستند.

چاقی با طیف وسیعی از خطرات سلامتی از جمله بیماری های قلبی عروقی، دیابت، انواع خاصی از سرطان و اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط است. با این حال، تحقیقات اخیر همچنین رابطه بین چاقی و سنگ کلیه را روشن کرده است.

بررسی ارتباط بین چاقی و سنگ کلیه

چاقی و سنگ کلیه دست کم از طریق ۳ عامل بر روی همدیگر تاثیر می گذارند. البته سنگ کلیه خودش نمی تواند باعث چاقی شود اما چاقی می توانند به صورت مستقیم و حتی غیر مستقیم بر ایجاد سنگ ها تاثیر بگذارد. ۳ عامل زیر در واقع تاثیرات غیر مستقیم چاقی بر سنگ ها هستند:

چاقی به عنوان یک عامل خطر

چاقی به عنوان یک عامل خطر مستقل برای تشکیل سنگ کلیه شناخته شده است. مطالعات نشان داده است افرادی که BMI بالاتری دارند در مقایسه با افراد با وزن مناسب بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. مکانیسم های دقیق این ارتباط هنوز در حال مطالعه است، اما عوامل متعددی به جز چاقی نیز در افزایش این خطر نقش دارند.

عوامل متابولیک

یکی دیگر از عواملی که ارتباط بین چاقی و سنگ کلیه را تقویت می کند مسائل متابولیکی است. چاقی با ناهنجاری های متابولیکی مانند مقاومت به انسولین و دیس لیپیدمی همراه است. این تغییرات متابولیک می تواند بر سیستم ادراری تأثیر بگذارد و منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. برای مثال مقاومت به انسولین می تواند دفع کلسیم از طریق ادرار که نقش کلیدی در تشکیل سنگ دارد را افزایش دهد.

فاکتورهای تغذیه ای

چاقی اغلب با عادات غذایی ضعیف و نادرست، از جمله مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین و سدیم همراه است. این عوامل غذایی می توانند در ایجاد سنگ کلیوی نقش داشته باشند. به عنوان مثال، مصرف بیش از حد سدیم می تواند دفع کلسیم از طریق ادرار را افزایش داده و باعث تشکیل سنگ ها شود. بنابراین غذاهایی که افراد دارای اضافه وزن می خورند می توانند باز هم ارتباط بین چاقی و سنگ کلیه را تقویت کنند.

چاقی چگونه بر تشکیل سنگ کلیه تأثیر می گذارد؟

موارد بالا نشان می دهد که چطور چاقی و سنگ کلیه از طرق مختلف می توانند با هم مرتبط باشند. در این بخش توضیح می دهیم چطور خود چاقی به صور مستقیم می تواند باعث ایجاد سنگ های کلیوی شود:

افزایش دفع کلسیم در ادرار

چاقی می تواند منجر به افزایش دفع کلسیم در ادرار شود که یک عامل خطر اصلی برای تشکیل سنگ کلسیم است. مکانیسم‌های دقیق پشت این امر پیچیده است، اما اعتقاد بر این است که مقاومت به انسولین و تغییر متابولیسم ویتامین D در این فرآیند نقش دارند.

تغییر pH ادرار

چاقی همچنین می تواند بر سطح pH ادرار تأثیر بگذارد. PH اسیدی ادرار باعث تشکیل سنگ های اسید اوریکی می شود که در افراد چاق شایع تر است. این تغییر در pH ادرار را می توان به تغییرات متابولیک مرتبط با چاقی نسبت داد.

کاهش سطح سیترات

سیترات یک بازدارنده طبیعی تشکیل سنگ است. با این حال، چاقی می تواند منجر به کاهش سطح سیترات در ادرار شود و افراد را مستعد تشکیل سنگ کلیه کند. تصور می شود که این کاهش سطح سیترات با مقاومت به انسولین و اختلالات متابولیک مرتبط است که در چاقی رخ می دهد.

تاثیر بر مصرف مایعات و کم آبی بدن

ارتباط چاقی و سنگ کلیه همچنین می تواند از طریق نحوه مصرف مایعات و کم آبی بدن خود را نشان دهد. افراد چاق اغلب با کم آبی بدن روبرو هستند و این مساله می تواند ادرار را غلیظ کرده و باعث تشکیل سنگ کلیه شود. علاوه بر این، شرایط مرتبط با چاقی مانند دیابت و فشار خون بالا ممکن است به داروهایی نیاز داشته باشد که می تواند به کم آبی بدن کمک کند.

چطور باید از تشکیل سنگ کلیه در زمینه چاقی پیشگیری کنیم؟

با توجه به ارتباط بین چاقی و سنگ کلیه، انجام اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر تشکیل سنگ بسیار مهم است. چند استراتژی ساده برای پیشگیری از ایجاد سنگ ها در افراد چاق به شرح زیر هستند:

مدیریت وزن

حفظ وزن مناسب از طریق انجام فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی متعادل می تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند. کاهش وزن همچنین می تواند حساسیت به انسولین و عملکرد متابولیک را بهبود بخشیده و خطر سنگ ها را بیشتر کاهش دهد.

افرادی که شاخص توده بدنی زیر ۳۵ دارند می توانند با تغییرات در رژیم غذایی، ورزش کردن و سایر اقدامات دیگر به وزن دلخواه دست یافته و خطر سنگ ها را کاهش دهند ولی افرادی که شاخص توده بدنی بالای ۳۵ و ۴۰ دارند می توانند درباره کاهش وزن از طریق عمل لاغری با یک جراحی لاغری و باریاتریک مشورت کنند.

ایجاد تغییرات مثبت در رژیم غذایی

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی برای کاهش ارتباط چاقی و سنگ کلیه ضروری است. بسیار مهم است که مصرف غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین و سدیم را محدود کنید. افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند مواد مغذی لازم را تامین کند و در عین حال خطر تشکیل سنگ را کاهش دهد.

مصرف مایعات کافی

دریافت آب کافی توسط بدن برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه بسیار مهم است. نوشیدن آب کافی و مصرف مایعات مناسب می تواند به رقیق شدن ادرار و جلوگیری از غلظت مواد تشکیل دهنده سنگ کمک کند. اگر فعالیت بدنی دارید یا در آب و هوای گرم زندگی می کنید، حداقل ۸ فنجان (۶۴ اونس) آب در روز مصرف کنید.

در نظر گرفتن داروها و درمان های پزشکی

در برخی موارد ممکن است داروهایی برای پیشگیری از سنگ کلیه تجویز شود. این داروها می توانند به تنظیم pH ادرار، افزایش سطح سیترات یا کاهش تولید مواد سنگ ساز کمک کنند. برای تعیین برنامه درمانی مناسب، مشورت با یک متخصص کلیه و مجاری اداری (متخصص ارولوژی) بسیار حائز اهمیت است.